Tijdens een heftige situatie
Wachten
Als je 112 hebt gebeld, dan duurt het altijd even voordat de hulpdiensten er zijn. En soms kunnen de hulpdiensten ook zelf getroffen zijn door de ramp. Het helpt om bezig te blijven:
- Zijn er andere mensen die je kunt helpen, bijvoorbeeld door hen een veilige plek te bieden of eerste hulp te verlenen?
- Is er informatie die je kunt verzamelen en die voor de hulpdiensten van belang kan zijn? Zo is het heel belangrijk te weten of er mensen of dieren in gebouwen aanwezig zijn.
- Zorg dat je zelf veilig blijft.
Hulp
- De hulpdiensten maken eerst een inschatting van de situatie die ze aantreffen. Ze kijken of het veilig is of bepalen hoe de omgeving veilig gemaakt kan worden. En ze kijken waar de meest dringende hulp nodig is.
- Afhankelijk van wat er gebeurd is, geven ze eerst door welke hulp er nog meer nodig is.
- Sta je mensen bij die gewond zijn en hulp nodig hebben, blijf hen hulp verlenen totdat professionele hulpverleners dit van je overnemen.
Beelden
Vaak maken mensen foto’s en video’s tijdens een ramp. Die beelden kunnen later heel waardevol blijken. Een paar tips:
- Wees terughoudend met het delen van beelden als mensen er herkenbaar op staan. Die beelden worden razendsnel doorgedeeld en je weet niet waar ze belanden of wat ermee wordt gedaan.
- Zeker als mensen gewond of overleden zijn, duurt het even voordat hun naasten opgespoord zijn. Het is belangrijk dat naasten niet zomaar geconfronteerd worden met online beelden, maar geïnformeerd worden door hulpverleners die hen kunnen ondersteunen.
Media
Laat mensen weten dat je veilig bent en help anderen om je heen dat ook te doen:
- Wil je daarvoor social media gebruiken, stuur mensen dan een berichtje via de direct message-optie van het platform dat je gebruikt. Als er veel aandacht van nieuwsmedia is voor de gebeurtenis, duiken zij heel snel op posts die mensen op hun tijdlijn plaatsen. Dat kan tot heel veel overlast leiden.
- Social media bieden opties om (tijdelijk) even de privacy van je account te verhogen.
- In het bericht dat je aan naasten stuurt, kun je hen ook vragen om te helpen je privacy te bewaken en niet te posten over wat er gebeurd is.
Acute stress
Als je heel erg schrikt of in levensgevaar bent, raakt je lichaam heel snel in een overlevingsstand. Misschien heb je wel eens gehoord van ‘vechten, vluchten of bevriezen’. Die woorden beschrijven de reacties die mensen ervaren onder acute stress. In acute nood komen er razendsnel grote hoeveelheden stresshormonen vrij. Adrenaline en cortisol helpen je heel snel te reageren met veel spierkracht en uithoudingsvermogen. Dat kan levensreddend werken voor jezelf of anderen die je in die situatie kunt helpen.
Na een heftige situatie
Stressreacties
Als de situatie onder controle is van de hulpdiensten, merk je dat de schrik nog flink in je lijf zit. Het stresssysteem dat je hielp overleven blijft waakzaam. Het duurt uren en soms een aantal dagen voordat je lichaam weer balans vindt. De reacties die daarbij optreden kunnen best heftig zijn. Acute stress beïnvloedt je lichaam en je hersenen. Dit zijn normale reacties in een gewoon mensenlichaam. Het is de gebeurtenis die extreem was. Hoewel de reacties heel vervelend kunnen zijn, is het belangrijk te weten dat ze bij de meeste mensen vanzelf overgaan, in de dagen of weken na de gebeurtenis. Afhankelijk van wat er gebeurde, wordt er ondersteuning aangeboden om je daarbij op weg te helpen.
Praten
Veel mensen vinden het fijn om met anderen te spreken over wat hen overkwam.
- Geef aan wat je wel of niet wilt en fijn vindt. Vraag ook aan anderen wat er voor hen nodig is.
- Om sneller balans te vinden, helpt het om die eerste uren wat afleiding te zoeken in zaken die je normaal gesproken ook goed doen. Dat is voor iedereen anders.
- Als je lichaam in de dagen na de gebeurtenis minder onder stress staat, wordt het vaak steeds beter mogelijk om te spreken over wat er gebeurde. Met elkaar of met mensen die daarvoor beschikbaar zijn. Soms vinden mensen het fijner te schrijven over wat ze meemaakten. Of helpen kunst of muziek hen in de verwerking. Dat is voor iedereen anders. Doe wat goed voelt.
Beweging
Lichaamsbeweging helpt bij het afbouwen van acute stress. Met name wandelen kan daarbij enorm goed werken. Maar ook andere vormen van beweging, zoals fietsen of zwemmen kunnen heel effectief zijn. Ook hier geldt: doe wat bij je past, want iedereen is anders.
- Sport je normaal gesproken veel, wees dan de eerste uren en dagen terughoudend met trainen onder high impact, dus met een hoge hartslag. Dat geeft extra stress.
- Let ook op je ademhaling. Onder stress wil die ademhaling nog wel eens omhoog gaan, waardoor je letterlijk met je schouders gaat ademhalen. Dat is heel vermoeiend. Merk je dat je te snel gaat ademen, concentreer je dan op een lange uitademing. Online zijn er veel ademhalingsoefeningen te vinden die je hierbij helpen.
Voeding
Je stofwisseling reageert ook op hoge hoeveelheden stresshormonen. Sommige mensen ervaren totaal geen honger of dorst. Anderen hebben juist veel trek en vinden het moeilijk om maat te houden. Allemaal normale reacties, maar je kunt je voorstellen dat een gebrek aan of juist een veel te grote hoeveelheid aan voedsel niet goed zijn voor je lichaam.
- Drink voldoende water en eet gezonde lichte maaltijden, verdeeld over de dag.
- Als je met mensen samenleeft kun je elkaar daarbij helpen door bijvoorbeeld samen te eten.
- Veel mensen drinken na schokkende gebeurtenissen alcohol of gebruiken andere verdovende middelen. Wees daar voorzichtig mee; de ervaring leert dat het vervolgens regelmatig moeilijk is voor mensen om het gebruik weer te stoppen.
Gedrag
Accepteer dat je na een heftige situatie wellicht even anders dan anders reageert. Misschien ben je heel emotioneel. Of heb je juist een kort lontje. Dat is allemaal heel begrijpelijk.
- Bespreek het met je omgeving en probeer elkaar even de ruimte te geven.
- Soms is slapen de eerste nachten na een gebeurtenis ingewikkeld. Dat is ook verklaarbaar, maar heel vervelend. Kijk of je even kunt opstaan als je niet kunt slapen. Maak een kop kruidenthee of warme melk, als je daarvan houdt.
- Het is verleidelijk om overdag te slapen als dat ’s nachts niet lukt. Pas op dat je je dag-/nachtritme niet omdraait.
- Iedereen is anders en reageert anders .Ben je bezorgd om reacties, neem dan contact op met je huisarts. Bij levensgevaar bel je 112.