Andrea komt van oorsprong uit Limburg, maar woont nu in Duitsland. Ze werkt in verschillende landen als expert psychosociale hulpverlening en verleent hulp bij extreem heftige situaties. Zoals aanslagen, grote verkeersongevallen en zelfdoding. Samen met haar collega’s rijdt ze als geüniformeerde dienst mee met de hulpdiensten als er zo’n incident plaatsvindt.
‘Tijdens die situaties helpen we mensen hun eigen regie terug te vinden’, vertelt Andrea. ‘Zodat ze zelf iets kunnen doen en grip krijgen. We hebben namelijk gezien dat dat heel belangrijk is. Want juist het totale controleverlies maakt je zo kwetsbaar. En hoewel dit bij de meeste mensen gelukkig niet gebeurt, kan dit leiden tot trauma. Aan verlies en rouw kunnen wij helaas niks veranderen. Maar de traumatische gevolgen kunnen we vaak wél beïnvloeden.’
Gezonde reacties stimuleren
Als Andrea en haar collega’s ter plaatse zijn, kijken ze naar de mensen die bij het incident zijn betrokken. Wie reageert op welke manier? De gezonde reacties proberen ze dan te stimuleren. ‘Iedereen reageert anders tijdens een noodsituatie’, legt Andrea uit. ‘Sommige mensen schieten tijdens een ramp direct te hulp, anderen worden erg emotioneel en weer anderen bevriezen. Helaas worden die reacties soms onbedoeld door hulpverleners onderbroken. Mensen die willen helpen worden achter een lint gezet en mensen die emotioneel zijn worden tot kalmte gemaand. Maar deze reacties zijn normaal en hebben een functie in je lijf. Daarom faciliteren we die reacties zoveel mogelijk.’
Samen in beweging komen
Hiervoor koppelen Andrea en haar collega’s mensen aan elkaar. Ze sturen de ‘helpers’ bijvoorbeeld af op mensen die emotioneel reageren, van streek zijn. ‘De energie van de helpers, de mensen die iets willen dóen, gebruiken we om ook anderen in beweging te laten komen. We laten deze mensen samen zoeken naar een handeling en manieren om weer zelfregie te krijgen. Zo kunnen wij, in uniform, ons richten op de mensen die meer nodig hebben. Want mensen die bevriezen – de mensen die je vaak niet hoort – hebben als eerste hulp nodig. Wat kan de persoon die in bevriezing is, doen om in beweging te komen? Daar moeten we tijd en vaardigheden voor inzetten. Zodat ook deze mensen weer grip krijgen of, als dat niet lukt, passende hulp.’
Het positieve benadrukken
Wat Andrea daarnaast doet, is de focus leggen op het positieve. Tijdens het incident en erna. ‘Mensen kijken vaak automatisch naar de boeven, maar het is juist belangrijk om te focussen op de hulp die er is’, zegt ze. ‘En dit ook te benoemen naar de betrokkenen. Denk bijvoorbeeld aan de avondklokrellen die we laatst zagen. Tegen een kind zeg ik dan: “Kijk eens hoeveel politieagenten er zijn! Die gaan allemaal helpen. Zie je ook wat ze aan hebben? En kijk, er zijn ook paarden.”‘
Het positieve benadrukken is ook ná een heftige situatie belangrijk, legt ze uit. ‘Wat ging er goed? We neigen vaak naar het negatieve, terwijl het juist helpend is om te kijken wat er wél was.’ Verder is het belangrijk om te benoemen wat er na een heftige situatie met je gebeurt. Normaliseren, noemt Andrea dat. ‘Je kunt bijvoorbeeld zeggen: “Goh, ik tril nog steeds, heb jij dat ook?” Daarmee laat je elkaar zien dat het normaal is. Als je begrijpt wat er gebeurt, kun je daar beter mee omgaan. Daarom is lotgenotencontact ook zo waardevol. Want die erkenning en herkenning vinden mensen alleen maar bij elkaar.’
Jezelf én anderen beschermen
Maar het begint dus allemaal bij een goede voorbereiding. Andrea benadrukt nogmaals hoe belangrijk dat is. ‘Als je al eens over iets hebt nagedacht, helpt je dat een volgende keer. Zo leren we. Dat geldt dus ook voor de voorbereiding op noodsituaties. Zorg voor zelfregie en een handelingsperspectief: wat kun je zelf doen en wat kunnen anderen zelf doen? Die voorbereiding helpt je. Je raakt minder snel in paniek als er iets ergs gebeurt en voelt je minder machteloos. Hiermee voorkom je andere vervelende gevolgen. Je beschermt daarmee jezelf én anderen.’
Lees meer over omgaan met heftige situaties