Slachtofferhulp Noord-Nederland biedt hulp aan wie iets ingrijpends heeft meegemaakt, zoals een inbraak, verkeersongeluk, zedenmisdrijf of brand. “Slachtoffers” vindt Anita eigenlijk een gekke benaming voor de mensen voor wie ze werkt, omdat daar machteloosheid uit spreekt. ‘Mensen zijn vaak veerkrachtiger dan ze denken’, licht ze toe.
Ook ‘s nachts beschikbaar
Om die veerkracht te stimuleren biedt Slachtofferhulp onder andere hulp bij het verwerken van emoties, ondersteuning bij het aanvragen van een schadevergoeding en bijstand bij een strafproces. Anita wilde alles wel oppakken. Ze kreeg naast haar reguliere werk ook een piketrol. ‘Dan kun je ook ‘s nachts gebeld worden’, vertelt ze. ‘Mijn eerste keer was bij een explosie in Veendam.’ Daarbij kwam op 19 april 2017 een persoon om het leven en de klap veranderde een appartementencomplex in een grote ravage.
Anita werd ‘s morgens om 7.30 uur gebeld om omwonenden op te vangen die hun huis uit moesten. Ze herinnert haar eerste ontruiming, waarbij ze mensen opving in een sporthal, nog goed. ‘Ik schrok daar wel van. Ik zag mensen in pyjama’s en oudere mensen zonder gebit. Ze hebben niks bij zich, geen medicijnen, niks.’ Haar werk was om met die mensen in gesprek te gaan.
Luisteren en normaliseren
‘Het is heel veel luisteren. Mensen willen van zich af praten’, legt Anita uit. ‘Als mensen zich afzonderen, probeer ik ze bij het gesprek te betrekken.’ Dat doet ze omdat het belangrijk is om ervaringen uit te wisselen. Ook peilt ze de behoeften van mensen en geeft ze advies als alles weer wat rustiger is. Onder andere over hoe je het kunt aanpakken met de verzekering. ‘Mensen weten vaak niet waar ze moeten beginnen. Dan zetten we het samen op een rijtje. Stap voor stap.’
In haar werk komt Anita niet alleen mensen tegen die het overzicht kwijt zijn. ‘Soms hebben mensen last van een schuldgevoel of hebben ze vreselijke dingen gezien.’ Toen de Welkoop in Hoogezand afbrandde op 10 juni 2017 ging Anita het gesprek aan met de werknemers. Sommige waren bang dat zij iets niet goed gedaan hadden. Andere rouwden om de dieren die omgekomen waren bij de brand. ‘Onze rol is dan om te normaliseren wat er in hen omgaat. Die gevoelens mogen er zijn.’
Deskundige begeleiding
Om dit soort adviezen te kunnen geven, krijgen medewerkers van Slachtofferhulp een opleiding. Daarin komen verschillende onderwerpen aan bod zoals recht, omgaan met vertrouwelijke informatie, gespreksvaardigheden en uitleg over wanneer je wie waarheen kunt doorverwijzen. ‘Als iemand na drie á vier gesprekken met ons behoefte heeft om door te praten dan verwijzen we bijvoorbeeld door naar een psycholoog.’ Anita volgde de opleiding in acht dagen in Utrecht. Daarnaast krijgen medewerkers allerlei cursussen en begeleiding aangereikt. ‘Je krijgt een mentor en de eerste gesprekken doe je samen.’
Loslaten en relativeren
Ook na hun opleiding kunnen medewerkers van Slachtofferhulp met collega’s en teamleiders praten. Zo zijn er intervisies om te zorgen dat de hulpverleners andersmans ellende niet mee naar huis nemen. ‘Dit werk is niet voor iedereen weggelegd. Je moet goed kunnen loslaten en relativeren. Ik wist niet dat ik het in mij had’, concludeert Anita. Ze schrijft het ook wel van zich af. Na afloop van een incident maakt ze meteen het verslag. ‘Of ik zet de autoradio een beetje harder.’
Alles bij elkaar kijkt Anita met een goed gevoel terug op deze ervaringen. ‘Geen dag is hetzelfde, geen mens is hetzelfde en elke dag leer je weer bij. Je kunt écht iets voor iemand betekenen.’
Wat als je een heftige situatie meemaakt?